Getty Images
TBMM Sarsıntı Araştırma Komitesi’ne bilgi veren Etraf ve Şehircilik Bakanlığı Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürü Vedad Gürgen, şimdiye kadar 590 bin riskli binanın yıkıldığını belirterek, “Bizi nereden baksanız 600 bine yakın tabuttan kurtarmış oldular” dedi.
Türkiye’nin 24 bin 500 kilometrelik bir fay çizgisi üzerinde olduğunu, bu fay çizgilerinin tıpkı vakitte doğal kaynaklar açısından “Allah’ın bir lütfu” olduğunu söz eden Gürgen, ” Lakin bizim sorunumuz, bu fay sınırlarıyla bir arada yaşayacak yapılarımız yok” görüşünü lisana getirdi.
TBMM Sarsıntıya Karşı Alınabilecek Tedbirleri araştırma Komitesi, Etraf ve Şehircilik Bakanlığı’na bağlı Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Mekânsal Planlama, Yapı İşleri, Tapu ve Kadastro, Vilayetler Bankası Genel müdürleri ile Topu Konut Yönetimi Başkanlığı yetkililerinin bilgisine başvurdu.
Kurulda kelam alan Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürü Vedad Gürgen kentsel dönüşüm çalışmaları ve hasarlı binaların durumu hakkında bilgi verdi.
Türkiye’de 15 bini ana aks olmak üzere 24 bin 500 kilometre fay çizgisi olduğuna işaret eden Gürgen, buna nazaran bir yapılaşma olması halinde bu fay sınırlarının “nimetlerinden” de yararlanılabileceğini belirtti:
“Depremler aslında bu işin bir sonucu fakat fay çizgileri bir taraftan baktığınız vakit da Allah’ın bir lütfudur zira bu fay sınırları sayesinde gaz çıkışlarıyla hayatımıza devam ediyoruz. Bu fay çizgileri birebir vakitte mineraller, doğal kaynaklar, sıcak su kaynakları vesaireler onların da oluşturduğu bir yapı. Zati harita üzerinde baktığımızda, bunu da benim çok da söylememe gerek yok, çok net olarak ortada gözüküyor lakin bizim sorunumuz, bu fay çizgileriyle bir arada yaşayacak yapılarımız yok. Hâlbuki fay sınırlarında uygun formda yapılaşmamız olsaydı, biz hem bu nimetlerden faydalanacaktık hem de bu can kayıplarını yaşamayacaktık.”
Gürgen, son yüzyıl içerisinde Türkiye’de 100 bin insanın sarsıntılar yüzünden hayatını yitirdiğine dikkat çekti.
Getty Images590 bin bina yıkıldı
Gürgen, riskli yapılarla ilgili yapılan çalışmalarla ilgili de bilgi verdi.
269 riskli alan üzerinde çalışmaların devam ettiğini anlatan 81 ilin tamamında 696 bin konut ve iş yerinin riskli yapı tespitini yaptırdıklarını ve 2012’den bu yana 590 bin riskli binanın yıkıldığını belirterek, “Bizi nereden baksanız 600 bine yakın tabuttan kurtarmış oldular” dedi. İstanbul’da ise 71 bin 612 riskli bina tespit edildiğini tabir etti.
‘KESİLEN KOLON YOK, OLMAYAN KOLON VAR’
“Ben şahsen kolon kesildiğine falan şahit olmadım lakin bu kolon yok, yani olmayan bir kolon var. İzmir’de de ismi lazım değil, birçok binanın malikiyle görüştüğümüzde birebir halde korozyondan ötürü binanın demirlerinin yok olduğunu, bu formda hasarlanmaların da olduğunu lakin bir türlü kendi ortalarında anlaşıp dönüşüme giremedikleri için binalarını kaybettiklerini de söylediler. “
Getty Images1 MİLYON 400 BİN KONUT DÖNÜŞÜM KAPSAMINDA
Riskli yapı stokundan kurtulmak için özendirici kimi adımlar atıldığını ve bu kapsamda yurttaşa kira yardımı yapıldığını ifgade eden Gürgen, şimdiye kadar aklaşık 4,5 milyar liralık kira yardımı yapıldığın, yapılaşma imkanı olmayanlara da 1 milyar liralık kamulaştırma kaynağı kullandırıldığını bildirdi.
Gürgen’in verdiği bilgiye nazaran 1 milyon 400 bin konut ve işyeri için kentsel dönüşüm çalışması başlatıldı, yaklaşık 670 bin bağımsız kısım de bu çerçevede yıkıldı.
YEŞİLYURT APARTMANI: EN BÜYÜK MİDYE KABUKLARINI O ŞANTİYEDE GÖRDÜM
Vedad Gürgen, riskli ya da çöken binaların bir manada “otopsisini” yaparak, çökme nedenlerini ortaya çıkarabildiklerini belirtirken, İstanbul Kartal’da 6 Şubat 2019’da çöken Yeşilyurt Apartmanı’nını çöküş nedenini şöyle anlattı:
“Şimdi, otopsi etabında onları da gördük. Her bir katın vaktinde farklı farklı döküldüğünü sonra o farklı dökülmelerin içerisinde kat be kat beton niteliklerini -hatta ne kadar niteliksiz olduklarını- gördük. Birtakım katların içerisinde makine vurduğu vakit çöktüğünü, birtakım katların daha direnç olduğunu, demirlerinin bile değişik olduğunu lakin Kartal’daki bu yapıda en fazla şunu görmüş olduk: Hepsinin ortak kısmı içlerinde her türlü deniz canlısının kalıntısı vardı. Ben hayatımda gördüğüm en büyük midye kabuklarını bu şantiyelerde gördüm; yani avuç içi kadar midye kabukları çıkardık biz betonun içerisinden. Yani düşünüyorum denizden onu aldın, sonra getirdin, betonu kardın, döktün. Bu etabın içerisinde ne getirirken, ne dökerken, ne karıştırırken o çok narin olan kesim kırılmadı.”
Getty ImagesKartal’da yıkılan Yeşilyurt ApartmanıGürgen, maksatlarının önümüzdeki 20 yıl içinde 6,7 milyon bağımsız kısmı dönüştürmek olduğunu, İstanbul’da da 100 bini belediye ve vatandaş işbirliği ile olmak üzere toplam 300 bin bağımsız kısmı dönüştürmeyi hedeflediklerini bildirdi. Gürgen, dönüşümün önündeki en büyük pürüzün ise mülkiyet probleminin çözülememesi olduğunu tabir etti.
‘ÇÜRÜK OLDUĞUNU BİLİP SATAN VAR’
Gürgen, birtakım kat maliklerinin ise binalarının çürük olduğunu bildiği için yıllar evvel dairesini satıp gittiğini söyledi:
“Bu kulaklarım çok şeyler duydu da üzülerek söylüyorum: Kendi binasının berbat nitelikte olduğunu bilen ve dairelerini yıllar öncesinden satmaya başlayıp giden beşerler da var. Yani 17 dairesinin hepsini satıp “Bu bina çürüktür.” diye giden var. O enkazın başına tekrar geldi mi, bilmiyorum; televizyonlarda onu seyretti mi, bilmiyorum; birtakım şeylerin müsebbibi üzere kendini hissetti mi, bilmiyorum lakin biz birtakım şeylerin müsebbibi olmamak için elimizden geldiği kadar çalışıyoruz, yetkilerimiz çerçevesinde de uğraş gösteriyoruz.”
Getty Images’24 MİLYON NÜFUSUN YAŞADIĞI ALANDA YAPI KONTROLÜ YAPILDI’
Yapı İşleri Genel Müdürü Banu Aslan Can, yapı kontrolü konusunda komiteye bilgi verdi.
Yapı kontrol sisteminin 1999 Gölcük sarsıntısından sonra yapılan yasal düzenlemeyle yaşama geçirildiğini anımsatan Can, şimdiye kadar 81 vilayette 798 binanın yapı kontrolünün yapıldığını, bunun 24 milyon nüfusun yaşadığı bir alana denk geldiğini, hala 400 bin binanın incelemesinin de sürdüğünü söyledi.
Genel Müdürlük olarak “elektronik beton izleme sistemi”ni yaşama geçirdiklerini ve “çipli beton”la betondaki kayıp kaçağı önlemeyi hedeflediklerini tabir eden Can, şu bilgileri verdi:
“ASELSAN aracılığıyla, Cumhurbaşkanlığı Savunma Sanayii Başkanlığıyla bir protokol ve ASELSANNET aracılığıyla da bu çalışmalar gerçekleştirildi, ülkemizde de bunun üretim bandı oluşturuldu. Kullanıma başlandığından itibaren iki yılda yaklaşık 9 milyon çipli beton numunesi aldık. Bir yıllık süreç içerisinde yaklaşık 122 bin yapı, yapı çipli olarak çipli betonla üretildi ve istatistiksel olarak incelemelerde de evvelki yıllara kıyasla yüzde 99,45 muvaffakiyet sağlandığı görüldü. Artık, yapıları daha inançlı hâle getirebilmek maksadıyla bu teknolojileri ilerletiyoruz. Beton çelik çubuğunda da bu türlü bir teknoloji oluşturmaya çalışıyoruz.”
‘ÇİPLE BİNANIN NELER YAŞADIĞI GÖRÜLEBİLİYOR’
Coğrafik Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü ile birlikte “Bina kimlik sistemi” çalışmasında son evreye geldiklerini belirten Can, binalara asılacak olan olan bu dokümanda binaların bütün datalarının yer alacağını tabir etti:
“Mesela, bir bina diyelim ki çipli bir binaydı, BKS’li bir binaydı ve çöktü zelzelede; biz, yaralıları kurtarmak için o binanın kolay bir rölövesini çıkarmaya çalışıyoruz, nereden nereye geçmiş olabilir, oturma odası neresiydi…QR kodlu sistem içerisinde -o kimlik evrakı içerisinde- bütün bilgileri oluyor. Hatta bunun -elimizde mevcut olan eski yapılar için tahminen mevcut değil ama- şu anda yapılan yapılar için ne vakit beton döküldüğü, kaç sefer denetlendiği, kontrollerde ne üzere şeylerle karşılaşıldığı” bunların hepsi dijital ortamda elimizde ve o çip sistemi içerisinde kayıtlı oluyor. Vatandaş telefonuyla bile okuttuğunda o binanın neler yaşadığını, tarihinin nasıl olduğunu görebilecek duruma geliyor.”
Getty Images19 OKUL AĞIR HASARLI
Can, İzmir’deki kamu binalarının durumu ile ilgili de bilgi verdi. İzmir’de 1810 okulun incelendiğini ve bu okullardan 19’unun ağır hasarlı olduğunu belirten Can, “Bu binaların en genci otuz beş yaşın üstü. Cami olarak 517 adet cami incelendi. 11 adet; bunların 6’sının yalnızca minaresi, 5’inin altyapısıyla birlikte ağır hasarlı olduğu görüldü. Kamu binası 2.029 adet incelendi. Bunlardan 20’sinin ağır hasarlı olduğu görüldü” dedi.
Cumhuriyet
