Bağırsaklarımız bedenin birebir vakitte ikinci beyni olarak da biliniyor. Bağırsaktaki ufak bir sorun depresyondan obeziteye, iltihaplı bağırsak hastalığından kansere dek pek çok sıkıntıya da davetiye çıkarabiliyor. Son devirde hareketsiz ömür, beslenme alışkanlıklarının bozulması, fast food beslenme üslubu, alkol-sigara kullanımının yaygınlaşması ile birlikte bağırsak sıhhati daha çok bozulur hale geldi. Gastroenteroloji ve Hepatoloji Uzmanı Doç. Dr. Hakan Demirci, bağırsaklarda 100 ila 150 trilyon kadar bakterinin bulunduğunu anımsatarak “Bağırsaklarımızda yaşayan bakteriler sahiden bedenin aslında bir orkestra şefi üzere hareket ediyorlar. Bu bakteriler bir kısmı iyi bakteri, bir kısmı berbat bakterilerdir. Bu bakterilerden bir tarafın ağır basması, iyi bakterilerin azalması, makus bakterilerin artması da birtakım hastalıkları beraberinde getiriyor” dedi.

Doç. Demirci ile bağırsak sıhhati hakkında merak edilenleri konuştuk.

– Bağırsaklarda yer alan bakteri çeşitliliğinin ehemmiyeti nedir?

Çağımızda insanların daha hareketsiz hayatları, yeme içme alışkanlıkları bozulması, organik ve doğal besinlerden uzaklaşılması, fast food beslenme üzere faktörlerle birlikte daha çok hastalanır olduk. Bağırsaklarımız şahıstan bireye değişmekle birlikte ortalama 100 ila 150 trilyon kadar bakteri mevcut. Bunların sayısı da bağırsaklarımızdaki mikrobiyota dediğimiz kavramı oluşturuyor. Bu bakterilerin bir kısmı iyi; bir kısmı makûs bakteriler. Bunlar da birer istikrarın unsunları.

EN BÜYÜK FAKTÖR BESLENME

– Bu istikrarın bozulması nelere yol açar?

Bilhassa makus bakterilerdeki artış yahut iyi bakterilerdeki azalma ülseratif kolit, crohn (iltihaplı bağırsak hastalıkları) yahut irritabl bağırsak sendromu (IBS) üzere, kronik gaz, şişkinlik, bazen kabız, bazen ishal ile giden hastalıklar bazen SIBO dediğimiz incebağırsaklarda bakteri çoğalması hastalık üzere birçok hastalığın tetikleyicisi olabilir. İkinci beyin bağırsak kavramından kaynaklanan bu terim depresyondan, anksiyeteye kadar ruhsal olarak şahısların durumunu etkileyebilir. Ayrıyeten kişinin metabolizmasını yani kilo alıp vermesi üzere birçok faktörü de tesirler. Bağırsak florası aslında kolay bozulan bir istikrar değildir. Daha anne karnında bağırsak florası yani mikrobiyotası oluşmaya başlar. Bebek anne karnında steril bir ortamda büyür ve birinci florasını doğum sırasında alır, anne sütü ile mikrobiyota gelişmeye başlar. Anne sütü almış, bilhassa olağan doğum ile dünyaya gemiş, büyüme etaplarını antibiyotik kullanmamış bebeklerin ileriki yaşlarda çok daha sağlıklı floralarının olduğu çalışmalarda ortaya konulmuştur.

PARMAK İZİ ÜZERE

– Bağırsak florasının bozulması durumunda bu istikrar tekrar nasıl düzeltilir?

Herkesin mikrobiyotasının parmak izi üzere düşünürüz, herkesin mikrobiyotası birbirinden farklılık gösterir. Hasebiyle herkesin yakalandığı hastalıklar da birbirinden farklı olabilir. Burada öncelikle kişinin hayat ilgili yapılması gereken şeyleri yapması gerekiyor; yani istikrarlı beslenme, bol prebiyotik ve probiyotikli besinleri tüketmesi, antrenman yapması üzere… Şayet bunları sağlamasına karşın düzelme olmuyorsa işte burada doktorlara iş düşüyor. Bakterilerin sağlanabilmesi için prebiyotik ve probiyotik birtakım kimi takviye eserleri kullanılabilir. Makus bakterilerin istikrarını bozup onların sayısını azaltabilmek için kimi antibiyotikleri bu durumlarda kullanıyoruz yahut mikrobiyota temelli birtakım son periyotta geliştirilmiş olan kimi özellikli tedaviler kelam konusu. Bunların içinde en başta olan da gaita nakli (fekal mikrobiyota tranplantasyonu) gelmekte.

‘MUCİZE DEĞİL, UMUT VAAT EDEN TEDAVİ’

– Gaita nakli kimlere yapılır? Kesin sonuç veriyor mu?

Gaita nakli dünyada dünyada bilhassa son 10-15 yıldır çok daha ağır bir formda kullanılmaktadır. Ülkemizin de yaklaşık 7-8 yıldır etkin olarak kullanılan bir tedavi. Gaita olağanda içindeki trilyonlarca bakterinin yanında posa ve dışkı kısmını oluşturan komponentleri içeriyor. Gaita nakli dediğimiz vakit, bütün mikrobiyolojik fizyolojik testleri yapılmış epey sağlıklı olan, rastgele bir sorunu olmayan, rastgele bir ilaç ve alkol kullanmayan, kilo sorunu olmayan, ailesinde genetik bir hastalığı olmayan külliyen sağlıklı olarak değerlendirebileceğimiz, kan ve dışkı testleri büsbütün yapılmış bir donörden alınan dışkının, çeşitli süreçlerden geçirilerek, hasta olan bireyin bağırsak paklığı yapıldıktan sonra kolonoskopi formülü ile hazırlanan transplantasyon gerecinin kişinin bağırsağına konulması sürecidir. Bu oraya yerleşir, o bölgede tutulabilirse ve bir nevi bağırsaklardaki mikrobiyotayı resetler ve büsbütün sıfırlarsa yine bir üretim, güç düzeneği oluşturur, hastalıklı yapıyı tamir eder. En değerli nokta sağlam ve sağlıklı bir donör bulunması, hastanın da hakikaten iyi seçilmesi. Üç hastanın birinde önemli manada rahatlama, birinde klinik olarak rahatlama, birinde ise klinik cevapsızlık bir işe yaramadığını görüyoruz. Mucizevi tedaviden çok çabucak hemen bütün tedavileri denemiş, artık ameliyata gitmesi planlanan yahut önemli manada şikâyetleri olan bireylerde denenebilecek bir tedavi olarak düşünmek lazım. Bir mucize her şey çözen bir tedavi yerine gelecek vaat eden ümit vaat eden olarak düşünülebilir.

Cumhuriyet