Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, Twitter’dan yaptığı açıklamayla, uzun müddettir tartışılan dördüncü doz aşı konusuna açıklık getirdi. Bakan Koca, “Bazı ülkelere girişte yalnızca belli aşı cinsleri kabul edilmektedir. İlgili ülke düzenlemelerine uymak üzere 2 doz mRNA aşısı olmayı talep eden şahıslar için özel bir düzenleme yapılmıştır. Özel seyahat için talep edilmesi dışında ek bir aşı gerekliliği yoktur” sözlerini kullandı.

Dr. Birgi Tuna, dördüncü dozun gerekliliği ve virüsün bulaşıcılığı hakkında başlarda oluşan soruları Cumhuriyet’e yanıtladı.

“TÜMÜYLE BÜROKRATİK BİR TEDBİR ÜZERE DURUYOR!”

Dördüncü doz aşı gerekli mi?

Öncelikle şunu akıldan çıkarmamak gerekiyor: SARS-CoV-2, yahut yaygın ismiyle COVID-19 olarak bilinen bu virüs, şimdi bilimin keşfetmeye devam ettiği ve kendini değiştirme gücüne de sahip olan bir virüs. Bu nedenle şu anda yaygın kabul gören uygulamaların değişmesine, bilimin daha evvel vermiş olduğu kararlardan farklı bir yol izlemesine çok da şaşırmamak gerekiyor.

Lakin anladığımız kadarıyla burada durum tam olarak da bu türlü değil. Burada asıl maksadın Sinovac firmasının “innaktif” dediğimiz meyyit virüs aşısı olan CoronaVac aşısıyla iki doz aşılanmış olanların yurtdışına çıkışlarında mağduriyet yaşamamaları için getirilmiş bir düzenleme olduğu anlaşılıyor.

Sıhhat Bakanı tarafından yapılan açıklamalardan, bilimsel datalarla bir ilgisi olmadığını anlıyoruz. Tümüyle bürokratik bir tedbir üzere duruyor.

“ÜÇÜNCÜ DOZUN KORUYUCULUĞU BİLİNMİYOR MU?”

Dediğim üzere; biz şimdi bu hastalığı yeni çözümlüyoruz. Her gün, bir evvelki gün yanlışsız olarak bildiğimizi her şeyin değişme mümkünlüğü var. Şu anda her aşı için farklı bağımsız merkezlerde yürütülmüş bilimsel çalışmalarda iki doz aşının bile gereğince gözetici olduğu istikametinde yayınlar bulunmaktadır. Bu bilimsel yayınlardan en çarpıcı olanlar, iki dozun farklı aşılar ile yapılması durumunda daha güçlü bağışıklık cevap elde edildiğine ait olanlardır.

Örneğin Türkiye’de bulunmayan viral vektör tabanlı yani taşıyıcı virüs içine yerleştirilmiş Covid-19 proteini içeren aşı ile mRNA aşılarının birer doz olarak muhakkak ortalarla yapılmasının birebir aşıdan iki doz yapılmasına nazaran daha esirgeyici olduğunu öne süren yayınlar bulunmaktadır.

Bizde birinci temin edilen aşı olan CoronaVac ile iki doz aşılanmış bireylere tek doz mRNA aşısı yani BionTech yapılmış olması kuramsal olarak güçlü bir muhafaza sağlamalıdır. Bunu destekleyen bulgulara da şu anda alanda rastlamaktayız. Sıhhat Bakanlığının elinde ise Türkiye’de uygulanan tüm aşıların dataları olduğu için Sıhhat Bakanlığı koruyuculuğu bizlerden çok daha iyi değerlendiriyordur diye düşünüyorum.

“VİRÜS İNSANLARDAN BİR ADIM ÖNDE”

Sizce virüsün bulaşıcılığının önüne geçilecek mi?

Bu sorunuza açık ve kesin bir karşılık verebilmeyi çok isterdim. Eminim dünya çapında tüm bilim insanları da bu sorunun karşılığını bulmaya çalışıyor. Fakat elimizdeki bilgiler şimdi bu virüsün biz insanlardan hala daha bir adım önde olduğunu gösteriyor. Bu virüs daima değişime uğruyor. Bu değişim insanlık lehine olduğunda virüs o havuzda karşılaştığı insanların bağışıklık sistemlerine yenilip kayboluyor.

Lakin değişim insanların zayıflıklarını kullanabilen bir tarafta olursa, o değişimi yaşayan virüsün kendi havuzundan çıkıp çok daha geniş kitlelere yayıldığını görüyoruz. Delta variant bu türlü bir duruma örnek gösterilebilir.

Varyant geliştirme yeteneği olduğu sürece bu hastalığın bulaşıcılığının önüne geçilip geçilemeyeceğini kesin bir lisanla söylemek de mümkün olmayacaktır üzere görünüyor. Umarım aşılama tüm Dünya’da süratle yaygınlaşır ve bu virüs, variant gelişimi için kendine kâfi büyüklükte bir insan kitlesi bulamaz.

Sıhhat Bakanı Fahrettin Koca, kimi ülkelerin girişte belli aşıları kabul ettiğini belirtti. Sizce ülkeler bu kararı neden alıyor?

Aslında burada bilimsel desteği varmış üzere görünen politik kararlarla karşılaşıyoruz. Büyük olasılıkla bu üslup kısıtlamalar getiren ülkelerde salgının bilimsel tarafıyla ilgilenen kurumların kimi tekliflerini siyaset kurumu kendi çıkarlarına uygun, uygulanabilir bir biçimde kurallaştırıyor.

Aşıların üretim teknolojileri, uygulama sonuçları, aşılar ile ilgili yapılan bilimsel çalışmalar kadar aşıları üreten ülkelerin jeo-politik, stratejik ve ekonomik pozisyonları da ülkelerin aşılar ile ilgili aldıkları tüm kararlarda en az bilimsel münasebetler kadar tesirli olmaktadır.

Bu nedenle ülkelerin almış olduğu kararları, hangi aşıları geçerli kabul ettikleri üzere hususlar da dahil olmak üzere salt bilimsel münasebetlerle değerlendirmemek gerektiği ortadadır. Muhakkak başlı ülkelere seyahat edecek bireylerin ise bu ülkelerin kararlarına uygun aşı programlarına dahil olmalarından öteki deva görünmemektedir.

Bakan Koca, iki doz Bioentch aşısı olanlara dördüncü dozun gerekli olmayacağını söyledi. Bunun sebebi nedir?

Şu anki bilimsel bilgi iki doz mRNA aşısının, yani bunun ülkemizdeki tek markası BionTech’tir, şu an için kâfi müdafaa sağladığı tarafındadır. Daha evvel söylediğim üzere; bu bilgi her an değişebilir. Buna da şaşırmamak gerekir. Zira bir yandan klinik araştırmacılar öteki yandan virologlar, mikrobiyoloji uzmanları, genetik araştırmacılar daima çalışıyor ve yeni şeyler keşfediyor.

Bu da zati bilimin özünde olan bir durum. Bir müddet sonra bu aşılarla aşılananlara farklı bir uygulama önerilirse bu ne aşının başarısızlığı olacaktır, ne de şu ana kadar elde edilen bilimsel bilgilerin başarısızlığı. Bu bilimin gereği olan bilginin gelişmesine bağlı bir değişim olacaktır.

12-15 yaş ortasına aşı hakkının tanınmasıyla ilgili ne düşünüyorsunuz?

Bildiğim kadarıyla şu anda yalnızca 15 yaş üstü, yani 16 yaşında ve daha büyükler aşı olabiliyor. 12 -15 yaş kümesinin aşılanması konusunda bilimsel bir yorum yapacak yetkinlikte değilim. Lakin aşıların güvenilirliği konusunda olumlu gelişmeler kaydedildikçe, daha küçük yaş kümelerinin aşılama kapsamına alınacağını biliyorum. Aşı terslerinin aldatıcı gerçek dışı yorumlarına karşın yakın etrafımızda Türkiye için ulaşılabilir görünen aşıların güvenilirliğine olumsuz tesir edecek bir bilgi şu ana kadar paylaşılmadı.

Aşıların güvenilirliğine olumsuz tesir edecek bir bilgi ile karşılaşılması durumunda, bilim insanlarının bunu paylaşmakta hiç tereddüt etmeyeceğinden hiç kuşkum yok. Okulların açılması ve açık kalması gerektiğini açıkça gördüğümüz şu devirde, 12 – 15 yaş kümesine da güvenilirlik konusunda data elde edildikçe aşılamanın başlayacağını söyleyebiliriz. Okulların açık kalabilmesi için okul çağındaki tüm çocukların da aşılanması gerekeceğini öngörmek, bu hastalık dinamiklerine nazaran kehanet değildir diye düşünüyorum.

Cumhuriyet