AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla Merkez Bankası Başkanlığındaki değişiklik sonrası Resmî Gazete’de yayımlanan yeni karar ile birlikte lider yardımcısı Murat Çetinkaya misyondan alınarak yerine Mustafa Duman atandı.
Ekonomist ve maliyeci Prof. Dr. Duran Bülbül, Merkez Bankası’ndaki son değişiklikler, döviz krizi ve yurttaşları önümüzdeki günlerde nelerin beklediğini Cumhuriyet.com.tr’ye anlattı.
Türkiye iktisadının durumuna kısaca bakıldığında kronik birçok sorunun yanında temelde iki yapısal sorunun göze çarptığını anlatan Bülbül, birincisi sorunun; üretimin dışlanması, oburunun ise inşaat bölümünü lokomotif bir dal olarak gören çarpık zihin yapısı olduğunu söyledi.
Üretimin dışlanmasının ziraî, sınai ve başka tüm alanlarda dikkat çeken bir durum olduğunu belirten Bülbül, “Bununla birlikte, katma bedeli yüksek kesimlerde üretim ölçüsü arttırılamamıştır. Katma bedeli düşük olan ziraî üretim üzere alanlarda dahi süratli bir halde gerileme ve çöküş yaşanmıştır. Münasebetiyle, talebi yüksek olan alanlarda mal ve hizmet ithalatı süratli bir halde artmaya devam etmektedir ve buna tarım eserleri de dâhildir. Bu durum ise cari açığı arttırmakta, tasarrufları olumsuz etkilemekte ve dövize olan talebi süratli bir biçimde arttırmaktadır” dedi.
“TCMB BAĞIMSIZLIĞI OLMAZSA OLMAZ BİR KURALDIR”
Kelam konusu kronik sıkıntıların daha ileri ekonomik meseleleri da beraberinde getirdiğine dikkat çeken Bülbül, “Son olarak, geçtiğimiz hafta TCMB’de gerçekleşen başkanlık evre teslimi, ülkenin mevcut ekonomik problemlerinin hem bir yansıması, hem de bu meseleleri derinleştiren bir öge olarak ortaya çıkmıştır. Merkez Bankası bağımsızlığı, iktisat literatüründe olmazsa olmaz bir kuraldır. Bu nedenle, siyasi tesirlerden bağımsız olması gereken Merkez Bankası, emel ve araç üzere her alanda bağımsız hareket etmelidir. Bununla birlikte, son değişikliklerle global piyasalara bağımsız üzere gözüken Merkez Bankasının bağımsızlığını büsbütün kaldırdığını siyasi iktidar açıkça ilan etmiştir” diye konuştu.
Türkiye iktisadı her alanda kronik ve yatay bir formda kriz yaşadığını kaydeden Bülbül, “Döviz kurları, hissedilen enflasyon, döviz cinsinden kişi başına düşen ulusal gelir, işsizlik ve kapanan işyeri sayısı üzere ögeler krizin varlığını göstermektedir. Krizin daha da derinleşip derinleşmeyeceği ise, siyasetin tavrına bağlıdır. Siyasal iktidar, iktidarının meşruiyet tabanına koyduğu kamu maliyesindeki geçmiş muvaffakiyetleri dahi yerle bir etmekte, sürecin aktörlerini ise kendisinden uzaklaştırma kıymetine iktisattaki kumarını sürdürdüğünü sanmaktadır. İktisat siyasetleri, siyasal iktidarları aşan bir kimliğe sahiptir ve devlet siyaseti olarak değerlendirilmeli ve o denli bakılmalıdır. İktisat siyasetleri, gündelik siyasete alet edildiğinde ise tesirleri tüm toplum tarafından hissedilir ve bunun sonucunda siyaset ise yerini öteki bir sürece bırakmak zorunda kalır. Sonuçta bunun bedelini ülkemizde yaşayan yurttaşlarımız öder. Siyasi iktidar Türkiye iktisadında bir krizin olduğu ve bu krizin daha da derinleşmesinin iktidarın kendi tavrına bağlı olduğu ve gündelik hamasi telaffuzlarla krizin önlenemeyeceği ve tedbir alınmadığı takdirde de krizin nedeninin siyaset kaynaklı olduğu söylemek mümkündür. Sonuç olarak, bu durumun daha fazla sürdürülemeyeceği, yüksek kur ve düşük faizle de ekonomik istikrarın sağlanamayacağı ve sürdürülebilir olmayacağı bir gerçektir” tabirlerini kullandı.
“İKTİDAR DÖVİZ KRİZİNDEN BESLENİYOR”
Yurttaşların refah seviyesine artırmaya yönelik yapılacak yatırımlar dövizin yükselmesi nedeniyle yapılamadığını belirten Bülbül, şu tabirleri kullandı:
“Bir ülkede kıymetli olan tasarrufların kalkınma ve yatırıma gitmesidir. Türkiye’de maalesef daha çok durağan, gelir getirmeyen, ülkenin kalkınmasını büyütmeyen yatırımlara gidiyor. Temel sorun şu; İktidar döviz krizinden ve yoksulluktan besleniyor. Daima döviz krizi yaratıyor. Bu halde iktidardaki pozisyonu muhafazaya çalışıyor. Döviz krizini ‘dış güçler yapıyor’ diyerek kendine bir taban oluşturmaya çalışıyor. Son değişikliğinin nedeni de bu. Bu durumda artırım yapmasa bile tüm bedelleri yükseltmiş oluyor. Hâlbuki durup dururken insanların alım gücü düşüyor ve para kıymet kaybediyor. Aslında bakarsak iktidar daima insanları yoksullaştırma, yoksulluk ve kriz yaratmak üzerine kurulmuş bir siyaset yürütüyor. Bunu da döviz ile yapıyor. Döviz siyasetleri zenginleri zenginleştirirken, fakirlerin yoksullaştırıyor.”
SÜRECİN DEVAMINDA NE OLACAK?
Yüksek faizle artık iktisadın götürülemeyeceğinin altını çizen Bülbül, “İktidar artık sistemi aykırıya çevirerek; yüksek kur, düşük faiz ile ilerleyecek. Türkiye’deki üretimin pahasını düşürerek, dış alıcılara daha ucuz mal satmanın yolunu dövizi yükselterek gerçekleştiriyor. Piyasanın bugün kendini formatladığı döviz 12 bin dolar civarında. Bu; aslında yurttaşın kendi maliyetine yüzde 40 artırım yapmış olması demektir. Nedeni ise; yurttaş nasılsa döviz yükselecek diyerek, piyasadaki tüm tüketim materyallerinin bedelini doların 12 olacağına nazaran fiyatlandırılıyor.”
Cumhuriyet
