Bir kuğu üzere parmak ucunda dans etmek, kim istemez… O hoş kostümlerle, kollar havada uçar üzere dans etmeği herkes ister. Bu iş bu kadar kolay olsaydı herkes balerin, balet olurdu. Günlerdir tartışılıyor: Bale spormuş ve Türkiye Dans Sporları Federasyonu 56 saatlik bir “bale antrenörlüğü” programı açmış. Akıl tutulması yaşıyoruz. Bu ülkede sanat ile ilgili yasaklar, sansürler dışında yaşamadığımız bir bu kalmıştı. Yani birisi 56 saatte bale öğrenecek ve sonra öğretecek, buna kargalar bile gülmez. Yıllarını bu sanata vermiş, hâlâ onlarca balerin yetiştiren ve günde sekiz saat ders veren Hülya Aksular’ın görüşüne başvurduk:

Aksular, Ankara Devlet Konservatuvarı Bale Bölümü’nden sınıf atlayarak mezun oldu. 1983 yılında İstanbul Devlet Opera ve Balesi’ne tayininin akabinde 18 yaşında oynadığı Kuğu Gölü Balesi ile bu rolü oynayan en genç başbalerin unvanına sahip oldu. Yurtiçi ve yurtdışında altmışın üzerinde karakter yorumladı. 1986’dan bugüne Almanya’nın birçok kentinde, İsviçre, İtalya, İspanya, Kanarya Adaları, Japonya, Rusya, İsveç, Norveç, Danimarka, Bulgaristan, Makedonya’da dans eden Aksular, dünyaca ünlü Nureyev ile Uyuyan Hoş Balesi’nde birebir sahneyi paylaştı. Aksular 1993-1996 yıllarında en iyi balerin seçildi.

Bu özgeçmiş bu türlü uzayıp gidiyor. Tüm muvaffakiyetlerin ardında uzun bir hayat var. Bu sanata adanmış kocaman bir yürek var. O denli kolay değil yani.

– “Bale spor mu, sanat mı?” diye bir tartışma var. Siz ne söyleyeceksiniz?

Aklıselim bir formda çözüleceğini umduğum için bu durumu ülkemizin bir ıstırabı olarak görmek istemiyorum. Cumhuriyetin kurduğu Türk balesini, devlet konservatuvarlarının bale ve çağdaş dans akademik çalışmalarının tamamını, yılı sınırlanamaz eğitimle oluşan pratikleri ve araştırmalarıyla ömürlerini veren öğretmenlerimizi, sanat kurslarının bağlı olduğu Ulusal Eğitim Bakanlığı’nı, bu kurs kapsamında verilen eğitimin sonunda fakat başarılı olabilenlerin aldığı doküman için çabalayan onca çocuğu ve emeği hiçe sayan bu hareketi de görmezden gelemeyiz.

– Türkiye Dans Sporları Federasyonu sizce neden bu türlü bir şey yaptı?

2001 yılında Türkiye Jimnastik Federasyonu bünyesinde branş olarak kurulan, sonrasında genel heyet kararıyla toplum danslarını içine katarak bağımsız bir biçimde varlığını sürdürmeye başlayan federasyon yaptı demek yanlış olur. Bağımsızlığını ilan ettiğinden bu yana federasyon ve idare heyeti lideri olan Tolga Han neden yaptı, sorusuna odaklanırsak bir sonuca varabiliriz güya. Dansçılık periyodunu, branşının eğitmeni olduğunu biliyorum. Lakin bale sanatını, çocuk ve gençlerin eğitimlerini, evlatlarının geleceği için didinen anne ve babaların umutlarını, emeklerini şahsî rant için kullanmaya yeltenenlere de şaşkınlıkla karışık öfkem büyük oluyor.

– 56 saatlik “bale antrenörlüğü” programına ne diyorsunuz?

– Büsbütün çıkar üzerine mi konseyi?

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, İDOB sanatkarlarının, faziletiyle hayatta kalmaya çalışan kursların, uzun yıllar eğitim alan bale öğrencilerinin, bale eğitmenlerinin, sanatçı çalıştırıcılarının gayretlerini ve Ulusal Eğitim Bakanlığı’nı hiçe sayarak bilinçsizce atılan bu adımın çıkarcılıktan uzak iyi niyet olduğunu düşünmek güç nitekim. Tolga Han, müsabakası yapılan her şey spordur diyor. Bale yarışları TDSF tarafından yapılabilsin diye herhalde. Dünyada, Türkiye’de yapılan müsabakalardan, kazanılan başarılardan habersiz güya. Bale yarışına katılabilmek için atlet olmaya gerek yok, balerin olmak, başarılı olmak kâfi esasen. Kurulan sistem işlesin diye bale spordur diyor! Ne çılgınca ne cahilce ne haince. Aslında ben bu bilmezliğin kendi kendini yok edeceğinden emin olduğumdan sessizce izliyordum. Mümkün mü bu türlü bir sistemin işleyebilmesi? Ancak içimin susmadığı anlarda oldu doğal… Toplumsal medya paylaşımları ortasında bale sanatının düşürüldüğü durumun altını çizmek için bale sanatı üzere çok sıkıntı olduğunu bildiğimiz spor kısımlarının hırpalandığını da görüyorum ve sahiden çok üzülüyorum. Sporun her kısmı önünde hürmetle eğildiğimi söylemek isterim. Bale spor değildir, sanattır elbette lakin sporu ışığıyla sanata dönüştüren büyük isimler olduğunu da unutmamak gerekir.

– Bale eğitimi ne kadar sürer?

Bale kursu öğrencileri dört yaşından itibaren 14 yıllık bir süreci tamamlamak için eğitim alıyorlar. Konservatuvarlarda 10 yaş prestijiyle eğitimleri başlıyor; sanatçı da olsalar, eğitmen de. Tahsil süreci bitmiyor. Benim hâlâ sürdüğü üzere.

– Bale eğitimini bu işi bilmeyen bireyler nasıl verebilir bilmiyorum fakat, sonuçları çocuklar için önemli problemler açar?

Veremezler!

Cumhuriyet