Getty Images
Memleketler arası Güç Ajansı (IEA), dünya iktisadının bu yıl Covid salgını akabinde toparlanmaya başlamasıyla artan güç talebi nedeniyle karbondioksit (CO2) salımında büyük bir artış olmasını bekliyor.
Ajansa nazaran, güç kaynaklı emisyon bu yıl hala 2019’daki düzeyin biraz altında olacak. Fakat CO2 salımının, kayıtlar tutulduğundan bu yana, yıllık bazda ikinci en büyük seviyede olması bekleniyor.
Bilhassa Asya’da kömür kullanımı belirleyici olacak. IEA, global kömür talebinde yüzde 4,5 artış beklendiğini ve bunun 2014’teki tepe noktasına yaklaşacağını belirtiyor.
Ama yenilenebilir güçte de artış gözleniyor. “Yeşil kaynaklar” olarak tabir edilen ve etrafa ziyanının en az olduğuna inanılan yenilenebilir kaynaklarla elektrik üretiminin toplamdaki hissesinin bu yıl yüzde 30’a ulaşması bekleniyor.
Covid salgını nedeniyle iktisattaki yavaşlama, güç talebinde İkinci Dünya Savaşı’ndan bu yana en büyük düşüşe yol açtı.
Güç kullanımındaki azalma sonucu karbon salımı 2020’de yüzde 6 düşüş gösterdi. Çünkü kısıtlamalar daha çok kömür ve petrol üzere karbon ağır yakıtları etkiledi.
Güç kullanımındaki bu değişimin salgın sonrası ekonomik toparlanma periyodunda de devam etmesi beklentisi doğmuştu. Fakat IEA iddiaları bu beklentilere gölge düşürdü.
Gelişmekte olan ülkelerde güç talebi süratle artıyor. Bu yıl için yüzde 3,4 artış öngörülüyor. Güçlü ülkelerde ise toplam güç kullanımının 2019’daki düzeyin yüzde 3 altında olması bekleniyor.
Güç talebinin arttığı ülkelerde kömür değerli bir rol oynuyor.
Getty ImagesKömür kullanımında 2020’de dünya genelinde yüzde 4 düşüş kaydedilmişken bu yıl yüzde 4,5 artış olması bekleniyor.
Bunun yarısının Çin’de olması ve artışın genel olarak Asya’da gerçekleşmesi öngörülüyor.
Lakin bir müddettir kömürün art planda olduğu ABD ve AB’de de kömür talebinin artması, ancak kömür kullanımının hala 2019’deki düzeyin altında olması bekleniyor.
IEA’ya nazaran kömür talebi, 2014’teki tepesine yaklaşacak. İklim değişikliğini denetim altında tutma gayretleri bakımından bunun olumsuz sonuçları olacak.
IEA İcra Yöneticisi Fatih Birol, “Enerji bölümünde kömür kullanımına dönülmesi nedeniyle global karbon emisyonlarının bu yıl 1,5 milyar ton artış göstermesi bekleniyor” diyor.
Birol, “Bu durum, iktisadın Covid krizinden çıkışının, iklim açısından sürdürülebilir olmaktan çok uzak olduğunu gösteren bir uyarı” diye de ekliyor.
IEA, petrol talebinin de salgın öncesi düzeye tırmanması halinde 2021 yılı için karbon salımınının daha da artmasını bekliyor.
Ama uçakların kullandığı yakıtın bu yıl sonunda 2019’daki düzeyin yüzde 20 altında olması öngörülüyor.
Olumlu gelişmeler de var
IEA raporunda yenilenebilir güç konusunda birtakım olumlu datalar de var.
Yeşil güç kaynakları ile elektrik üretimi yüzde 30’a ulaşacak. Bu, sanayi ihtilalinden bu yana ulaşılan en yüksek seviye.
Rüzgar, güneş ve öteki sürdürülebilir kaynaklardan sağlanan güç 2020’de yüzde 3 artış kaydetti. Bu formda elektrik üretiminde ise bu yıl yüzde 8 artış bekleniyor. Bu artışın yarısının Çin’de gerçekleşmesi öngörülüyor.
İngiltere’deki East Anglia Üniversitesi’nden Profesör Corrinne Le Quéré, son 15 yıldır ülkeler bazında yenilenebilir güç kaynaklarına büyük bir yönelim olduğunu, fakat kömür ve gaza da hala büyük yaptırımlar yapıldığını söylüyor.
“Covid sonrası ekonomiyi canlandırma paketleri bizi on yıllar boyunca yüksek CO2 emisyonlarına mahkum edecek faaliyetlere büyük finansman sağlıyor.”
Bu hafta ABD Lideri Joe Biden’ın mesken sahipliği yapacağı sanal iklim doruğuna 40’a yakın devlet lideri ve başbakanın katılması bekleniyor.
Getty ImagesABD’nin birebir vakitte 2030 yılı için karbon salımının azaltılması açısından daha büyük bir amaç koyması bekleniyor.
IEA’ya nazaran, Paris İklim Mukavelesi’nde belirlenen gayelere yaklaşma açısından bunların bir an evvel hayata geçirilmesi gerekiyor.
IEA İcra Yöneticisi Fatih Birol, “Hükümetler süratle emisyonları azaltma tarafında hareket etmezse, 2022’de daha makûs bir durumla karşı karşıya oluruz” diyor.
Birol, sanal iklim tepesinin, bu yıl İskoçya’nın Glasgow kentinde yapılacak iklim doruğu öncesi kıymetli bir adım olacağı görüşünde.
Cumhuriyet
