Bugün İzmir’in kurtuluşunun 99’uncu yıldönümü. 9 Eylül 1922’de Büyük Taarruz harekâtı sonucu Türk ordusunun Yunan işgali altındaki İzmir’e girmesiyle tarihi bir olay yaşandı ve İzmir düşman işgalinden kurtuldu.

99’UNCU YIL AKTİFLİKLERİ

İzmir’in düşman işgalinden kurtuluşunun 99’uncu yıldönümü için çeşitli etkinlikler düzenlenecek. Kutlamalar, 9 Eylül Perşembe günü İzmirliler’in Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenen 99. Yıl Zafer Yürüyüşü’yle başlayacak ve Fener Alayı yürüyüşü ve 9 Eylül konseri ile son bulacak.

ATATÜRK’ÜN KELAMLARI

Bütün cihan işitsin ki efendiler, artık İzmir hiçbir kirli ayağın üzerine basamayacağı kutsal bir topraktır! 1925 (Atatürk’ün S.D.II, s.227)

Ben, bütün İzmir’i ve bütün İzmirlileri severim. Hoş İzmir’in pak kalpli insanlarının da beni sevdiklerinden eminim. Yalnız bir tesadüf, beni Karşıyaka’ya daha fazla bağlamıştır. Karşıyakalılar, annem sizin bağrınızda, sizin topraklarınızda yatıyor. Karşıyakalılar, İzmir’i gördüğüm gün evvelâ Karşıyaka’yı ve orada da sizin Türk topraklarınızda yatan annemin mezarını gördüm! 1925 (Atatürk’ün S.D.II, s.227)

Egemenlik, kayıtsız kuralsız ulusundur.

Ulusal egemenlik o denli bir ziyadır ki, onun karşısında zincirler erir, taç ve tahtlar yanar, mahvolur.

İnsaf ve merhamet dilenmekle millet işleri görülemez; millet ve devletin gurur ve bağımsızlığı elde edilemez, insaf ve merhamet dilenmek üzere bir kural yoktur. Türk milleti ve Türkiye’nin çocukları, bunu bir an akıldan çıkarmamalıdır.

Bağımsızlık, uğruna ölmesini bilen toplumların hakkıdır.

Dünyada ve dünya milletleri ortasında sükun, huzur ve iyi geçim olmazsa, bir millet kendisi için ne yaparsa yapsın, huzurdan yoksundur.

Türkiye’nin inancını gaye edinen, hiçbir öbür ulusun aleyhinde olmayan bir barış yolu, her vakit bizim prensibimiz olacaktır.

İzmir, kırk yüzyıllık bir cet yurdudur. İzmir, bu kadar derin bir tarihe sahip olmakla birlikte coğrafik durumu sebebiyle ekonomik ve siyasî çok büyük bir kıymete sahiptir. İşte bunun içindir ki, Türkiye’yi mahvetmek isteyen düşmanların, her şeyden önce gözleri bu tarihî, bu kıymetli beldeye döner. Hakikaten düşmanlarımız en önce burasını işgal etmişler, ondan sonra daha doğuya ilerlemişlerdir. İzmir’in işgali, bütün milletin kalbinde derin bir yara oluşturmuştur. Herkes İzmir için feryat ediyordu. İzmir, halkın elemlerini, feryatlarını, kararlılık ve imanını tabir etmek için bir parola olmuştu. Çeşitli görüş noktalarından çok kıymetli olan İzmir, elbette düşmanların elinde bırakılamazdı ve gerçekten bırakılmadı. 1923 (Atatürk’ün S.D.II, s.84)

İZMİR’İN KURTULUŞU NASIL GERÇEKLEŞTİ?

Türk ordusu tarafından 26 Ağustos 1922’de başlatılan Büyük Taarruz, Kurtuluş Savaşı’nın son safhası idi. Kesin sonuç beş gün içinde elde edildi; 30 Ağustos’ta Başkomutan Mustafa Kemal Paşa ordulara bir bildiri yayımlayarak “Ordular birinci gayeniz Akdeniz’dir. İleri!” tarihi buyruğunu verdi ve 2 Eylül’de Uşak’a girildi. Dumlupınar Meydan Muharebesi’nde kendisinin de haberdar olmadan Yunanistan Küçük Asya Ordusu’nun başkomutanlığına getirilmiş General Nikolaos Trikupis tutsak edildi. Türk birlikleri, İzmir’e yanlışsız süratle ilerledi. Yunan birlikleri ve Rum siviller Anadolu’dan çekildiler. 9 Eylül 1922 sabahı Ahmet Zeki Beyefendi komutasındaki 2. Süvari Fırkası, akabinde Mürsel Paşa komutasındaki 1. Süvari Fırkası birlikleri İzmir kentine girdi. Akabinde 5. Süvari Kolordusu Kumandanı Mirliva Fahrettin Paşa, komutasındaki birliklerle saat 10.00’da İzmir’e girdi.

Konak’a ulaşmayı başaran Şerafettin Beyefendi, Hükümet Konağı önünde göğsüne isabet eden mermilerle yaralanmıştı fakat Konağa girip balkona Türk bayrağını dikebildi. Hükümet Konağı’na bayrağın dikilmesinin çabucak akabinde Yüzbaşı Zeki komutasındaki süvari birliği Hükümet Konağı’nın çabucak sağında yere alan ve günümüze ulaşmayan Sarıkışla’ya, Üsteğmen Arif ve grup kumandanı Celal Beyefendi ile Yedeksubay Besim Efendi’nin de Kadifekale’ye bayrağı çekmesi ile İzmir’in işgalden kurtuluşu ilan edilmiş oldu. Birinci Süvari Tümeni Kumandanı Mürsel Paşa bir Fransız harp gemisi telsizi vasıtasıyla, İzmir’e girildiğini Ankara’ya bildirdi. Belkahve’den tarihi günü izleyen başkomutan Mustafa Kemal Paşa, yanında Fevzi ve İsmet paşalar olduğu halde, 10 Eylül sabahı İzmir’e girdi ve Fahrettin Paşa ile buluşarak doğruca Hükümet Konağı’na gitti. Konağın balkonundan, başarıyı millete mal eden kısa bir konuşma yaptı.

Mustafa Kemal Paşa’nın ordulara 1 Eylül’de verdiği tarihi buyrukla başlayan ve 18 Eylül 1922 tarihine kadar yapılan Takip Harekâtı ile bütün Batı Anadolu’daki Yunan askerleri Türk hudutları dışına çıkarılmıştır. Takip harekatının muvaffakiyet ile sonuçlanması sayesinde İzmit bölgesinden İstanbul Boğazı’na, Balıkesir bölgesinden Çanakkale Boğazı’na kadar Türk ordusu için hayati ehemmiyet taşıyan öbür stratejik amaçlar de İtilaf Devletlerinin işgalinden, olaysız olarak ve barış yoluyla kurtarılmıştır. Türk Ordusunun kazandığı bu zafer, Mudanya Ateşkes Antlaşması’na giden süreci başlatmış; Türkiye, Mudanya Ateşkes Antlaşması’ndan sonra 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşması’nı imzalayarak bağımsızlığını kazanmıştır.

Cumhuriyet