Salâh Birsel’in “Kahveler Kitabı”nda aktardığına nazaran Kâtip Çelebi kahve için “keyf erbabının keyflerini artırır, cana can katar” diyesiymiş. Tekrar birebir kitapta Birsel kahvenin Türkiye’ye 1543 yılında Yasal Sultan Süleyman’ın çağında gemilerle -İstanbul’a- getirildiğini muharrir. Nereden baksanız yaklaşık 500 yıldır kahve içiliyor bu topraklarda demek ki. Bugün ne çeşitler, ne metotlar biliyoruz, lakin hatırlıyorum, benim çocukluğumda ya babaannemin yaptığı köpüklü Türk kahvesi içilirdi konutta, ya da neskafe. Filtre kahve diye bir şey bilmezdik ve Nescafe bir marka bile değildi şimdi. (Ama bardak vardı elbette)
Kahveyi severim sevmesine ve günde en az 3-4 fincan da içerim fakat bu satırları karalamamın sebebi kahveye duyduğum sevgi değil, benim kahveye yazılmış bir aşk mektubu olarak nitelelemeyi tercih ettiğim bir belgesel. Geçen hafta çevrimiçi bir buluşmada izlediğim “Göz Açıp Kapayıncaya Kadar” isimli bu sinema insomnia kederinden muzdarip bir adamın kahveyle olan muhabbetini ve kahvenin türlü gizemini merak edip yollara koyulmasını anlatıyor. Selin Atasoy ve Okan Bayülgen’in yazdığı, Cem Adıyaman’ın direktör koltuğunda oturduğu ve natürel ki Okan Bayülgen’in başrolünü üstlendiği bu hybrid belgeselde Ahmet Ümit, Emrah Safa Gürkan, Vedat Ozan, Sahrap Soysal üzere tanıdık isimlere de rastlıyoruz.
Özet cümlesi “Kahve ve kahve kokularının baş döndürücü dünyasında kaybolan bir adamın hikâyesi…” olan sinema kahveyi çabucak her istikametiyle ele alan bir senaryo üzerine kurgulanmış. Yani hem kahveyi 5 duyumuzla ilişkilendiren bir yanı var (gerçekten de tat, koku, imaj, ses… çabucak her şey) hem de kahvenin tarihi, içme ve pişirme adetleri, toplumsal hayattaki yeri üzere farklı yönleri… Bir bakıyorsunuz tarihçi Emrah Safa Gürkan kahveye dair farklı olgulardan bahsediyor, bir bakıyorsunuz ünlü müellif Ahmet Ümit kahve tutkunu öteki meşhur edebiyatçılardan dem vuruyor. Vedat Ozan kahve kokusuyla ilgili bahislerden kelam ederken müzisyen Turcer Tunceli kahve içtiğimiz anda çıkardığımız seslerin hangi notalar olduğunu ve ne manalara geldiğini söyleyecek kadar kafayı öbür bir noktaya deviriyor. İşin marka tarafı de bir biçimde unutulmamış ve Arçelik’in (ki aslında sinemanın ana sponsoru Arçelik ve belgesel de Arçelik’in Youtube kanalında yayınlanıyor) ünlü Türk kahvesi makinesi Telve’nin 2002’den bu yana gelişim macerası da anlatılmış. Ben hala meskende cezveyle eski metot kahve yapan ve kahve pişirme ritüelini (keşke belgeselde bu ritüele dair de biraz daha detay olsaymış) seven biri olduğum için bu makineye vakıf değilim ancak söylenenler doğruysa kahveye getirdiği yüksek standart ölçüsü dikkate kıymet doğrusu. Klasiğin yerini alan teknolojiler her vakit benim için başta bir kuşku vesilesi olsa da bazen işe yaradığını kabul edip hayatı tekrar güncellemek gerekebiliyor. Hala gramofon kullanarak müzik dinlemediğimize göre… değil mi?
Uzatmayalım, izlediğinizde içinizde kahve içme isteğini birden fazla kere uyandıracak olan bu 75 dakikalık sinema bilhassa düşsel bir havaya sahip dinamik kurgusu ve dramatik atraksiyonlar da içeren öyküsüyle sizi sıkmadan kahveye doyuracak bir belgesel. Sinemanın içinde tüm ekranı kaplarcasına beliriveren yazıların kullanımını bilhassa çok sevdim, akıl edenin aklına sıhhat. Konvansiyonel usuller yerine bu türlü karmaşık bir kurgunun tercih edilmesi ve pandemiye karşın (konukların toplumsal uzaklığa nasıl dikkat ettiklerini görmemek mümkün değil bu arada) böylesi çok mekanlı, çok konuklu bir sinemanın kotarılmış olması ise ayrıyeten takdire şayan.
Cumhuriyet
