AKP’li Prof. Dr. Melih Bulu’nun Boğaziçi Üniversitesi Rektörlüğü’ne atanmasını protesto eden öğrencilere yönelik polisin sert müdahalesi tartışma yaratırken, Kamu Denetçiliği Kurumu, barışçıl şovlarda orantısız ve yersiz güç kullanımıyla ilgili emsal teşkil edebilecek bir karara imza attı.

CHP’nin avukat kökenli vekili Mahmut Tanal’ın başvurusu üzerine Kurum, “Çoklu baro” düzenlemesine karşı yürüyen baro liderlerinin Ankara’ya girişlerinin engellenmesine ait, “toplantı ve ifadeyi açıklama özgürlüğünün” ihlal edildiğine karar verdi.

Kararda, emsal kolluk müdahalelerinin yine yaşanmaması için barışçıl ve kamu nizamını aksatmayan toplantı ve kanıyı açıklama özgürlüklerinin önünün açılması emeline yönelik gerekli önlemlerin alınması konusunda İçişleri Bakanlığı’na tavsiyede bulunulurken, kıymetlendirme ve münasebet kısmında, “olur olmaz nedenlerle aktiflikleri kanuna karşıt ilan edip en sert metotlarla müdahalede bulunmak aslına dayanan bürokratik anlayışın yanlışlığına” dikkat çekildi.

CHP’Lİ TANAL, BARO LİDERLERİNE MÜDAHALEYİ ŞİKAYET ETTİ

“Çoklu baro”yu içeren kanun teklifine reaksiyon olarak Savunma Yürüyüşü başlatan baro liderleri, Ankara’nın girişinde polisin sert müdahalesiyle karşılaşmış, yağmur altında bekletilerek kente girişleri engellenmişti.

CHP İstanbul Milletvekili Av. Mahmut Tanal, baro liderlerinin avukatları temsilen 22 Haziran 2020 tarihinde düzenlediği yürüyüşe yönelik olarak gerçekleştirilen kolluk müdahalesinin hukuka tersliğinin tespit edilmesi talebiyle Kamu Denetçiliği Kurumu’na (Ombudsmanlık) başvurmuştu.

HAK İHLALİ KARARI VERİLDİ, BAKANLIĞA TAVSİYEDE BULUNULDU

Tanal’ın şikayetini pahalandıran Kamu Başdenetçisi Av. Gurur Malkoç’un başkanlığındaki Ombudsmanlık, baro liderlerine yönelik gerçekleştirilen kolluk müdahalesinin, “toplantı ve ifadeyi açıklama özgürlüğünün ihlaline yol açtığı” istikametinde karar aldı.

Kurum, “söz konusu toplantı ve ifadeyi açıklama özgürlüğünün ihlaline yol açan bu çeşitten kolluk müdahalelerinin yine yaşanmaması için gereken önlemlerin alınması konusunda Ankara Valiliği’ne, barışçıl ve kamu tertibini aksatmayan toplantı ve kanıyı açıklama özgürlüklerinin, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadına uygun biçimde, önünün açılması gayesine yönelik yasal, idari ve kurumsal önlemlerin alınması konusunda İçişleri Bakanlığı’na tavsiyede bulunulmasına” karar verdi.

POLİS BARIŞÇIL ŞOVA MÜDAHALE ETTİ

Kamu Denetçiliği Kurumu’nun aldığı tavsiye kararının münasebetinde, Anayasada, söz ve ifadeyi açıklama özgürlüğüne paralel biçimde toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkının da çerçevesi somut bir formda belirlendiği belirtilerek, herkesin, evvelce müsaade almadan, silahsız ve akinsız toplantı ve şov yürüyüşü düzenleme hakkına sahip olduğunun altı çizildi. Kelam konusu hakkın, 2911 sayılı Toplantı ve Şov Yürüyüşleri Kanunu’yla da yurttaşlara verildiğine dikkat çekildi.

“Açık bir şiddet yahut şiddet daveti içermedikçe ve barışçıl niteliklerini korudukları sürece, kamu otoritelerince protesto şovlarına müdahale edilmemesi” biçimindeki AİHM içtihadının hatırlatıldığı münasebette, baro liderlerinin Savunma Yürüyüşü’ne yönelik gerçekleşen kolluk müdahalesinin, barışçıl olan ve kamu sistemini hayati oranda aksatmayan bir şova müdahale niteliğinde olduğunun anlaşıldığı belirtildi.

“BARO LİDERLERİ ÇOK LEGAL BİR HEDEF VE BAHİS ETRAFINDA…”

1136 sayılı Avukatlık Kanunu’nun baro liderlerine “Avukatlık onurunun ve meslek tertibinin korunması” sorumluluğunu yüklendiğinin aktarıldığı münasebette, savunma makamı temsilcilerinin, kendileri ile ilgili bir yasal değişiklik sürecinde, çok legal bir maksat ve husus etrafında, temel Anayasal haklarından olan şov yürüyüşü düzenleme hakkını kullanmak istedikleri, bu maksatla 57 baro lideri olarak Eskişehir – Ankara D-200 devlet yolu üzerinden Ankara etraf yolunun çabucak bitişiğinde, sembolik olarak 250 metre topluca bir yürüyüş gerçekleştirmek istedikleri, fakat bu aktifliğin 2911 sayılı Kanuna ters olduğu münasebeti ile kolluk tarafından engellendiği tabir edildi.

Münasebette şöyle devam edildi: “Bütün bunlar bir tarafa bırakılsa dahi, yalnızca 2911 sayılı Kanuna alışılmamış olduğu münasebeti ile hem barışçıl olan hem de kamu tertibini aksatmayan barışçıl bir şova müdahale, memleketler arası hukuk kuralları ve Anayasanın 90’ıncı unsuru kararı uyarınca, bir hak ihlalidir. Baro liderlerinin, kendilerini direkt ilgilendiren bir yasa değişikliği sürecinde görüşlerini lisana getirmek gayesi ile gerçekleştirdikleri yasal maksat ve mevzuya dayalı yürüyüşlerinin ve topluca kente girmelerinin engellenmesi, bu esnada polis ile gösterici küme ortasında yaşanan arbede, gösterici baro liderlerinin toplum tarafından tanınan simalar olması ve maruz kaldıkları müdahaleye ait manzaraların televizyon kanallarında yayınlanması göz önünde tutulduğunda, polis tarafından bu bireylere yönelik yakalama ve gözaltı biçiminde özgürlüğün kısıtlanması durumu yaşanmamış olsa bile, polisin engelleme maksadı ile kullandığı güç sonucunda, müracaata husus bireylerin maddi ve manevi olarak olumsuz etkilenmeleri ihtimal dâhilindedir.”

TÜRKİYE’DEKİ TEMEL KÜLFET

Kamu Denetçiliği Kurumu kararının münasebetinde, “toplanma ve ifadeyi açıklama özgürlüklerinin kullanımı” noktasından sıkıntıya bakıldığında, Türkiye’de bu bahiste temel külfetin, “özgürlüklerin kullanımını, mevzuatın lafzi yorumuna nazaran kısıtlayıcı formda değerlendirip, olur olmaz nedenlerle aktiflikleri kanuna muhalif ilan edip en sert metotlarla müdahalede bulunmak aslına dayanan bir bürokratik anlayışın varlığında yattığı” belirtildi.

VALİLİĞİN SAVUNMASI!

Öte taraftan Ankara Valiliği, Kamu Denetçiliği Kurumu’na gönderdiği savunma yazısında, “22 Haziran’daki hareket esnasında Emniyet görevlilerince yapılan sürecin yerinde ve mevzuata uygun olduğu, bu nedenle kamu nizamını sağlamak ve var olan cürmü önlemenin polisin asli misyonlarından olduğundan, konusu hata teşkil eden bir buyruğun kelam konusu olmadığı” öne sürüldü.

Cumhuriyet