Son yıllarda doğal gaz piyasalarında uzun periyotlu ve petrol fiyatına endeksli doğal gaz kontratlarının yerini kısa periyotlu ve esnek şartlara sahip spot kontratlar almaya başladı. Doğal gaz piyasalarında borsa fiyatlarına endeksli spot ticaretin tartısı artarken, buna bağlı olarak global doğal gaz fiyatlarında önemli düşüşler yaşandı.
Bu fiyat düşüşlerinde sıvılaştırılmış doğal gazın (LNG) da değerli tesiri oldu. Türkiye, bu devirde ucuz LNG ithalatına yük verirken, Güç Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) geçen yıl daha uygun fiyatlı ve esnek şartlarda tedarik edilebilecek spot boru gazı ithalatının önünü açtı.
Bu kapsamda, EPDK tarafından işletilen elektronik platform üzerinden birinci kapasite tahsisatı eylül ayında yapıldı ve Türkiye-Bulgaristan hududundaki Malkoçlar giriş noktasından Türkiye’ye birinci fiili spot boru gazı ithalatı gerçekleştirildi.
Türkiye’nin bu ihaleyi gerçekleştirmesinin akabinde Rus şirketi Gazprom Export da Türkiye’ye birinci defa ESP üzerinden gaz satmak için 5 farklı ihale düzenledi. İhaleler sonucunda Gazprom Export, teklif veren bir şirketle aralıkta Türkiye’ye 700 bin metreküp doğal gaz satmak üzere elektronik platformda muahedeye vardı.
Böylelikle, Rusya birinci defa Türkiye’ye spot fiyatlarla doğal gaz satacak. İhale kapsamında tahsis edilen 700 bin metreküplük gaz kapasitesi aralıkta Malkoçlar-Strandhza giriş noktasından temin edilecek.
RUSYA’DAN İTHALATTA SERT DÜŞÜŞ YAŞANMIŞTI
Türkiye’nin LNG ithalatını artırması ve kaynak çeşitliliği sağlamasıyla Rusya’dan ithal ettiği gaz ölçüsünde düşüş oldu.
Yılın birinci yarısında Rusya’dan alınan gaz ölçüsü geçen yılın tıpkı periyoduna nazaran yüzde 41,5 azalışla 4 milyar 678 milyon 66 bin metreküpe geriledi. Geçen yılın birebir devrinde Rusya’dan 7 milyar 993 milyon 86 bin metreküp gaz ithal edilmiş ve Rusya en fazla ithalat yapılan ülke olmuştu.
EPDK, YENİ SPOT BORU GAZI KAPASİTESİ TAHSİS EDECEK
Bu yılın başından itibaren her ay spot boru gazı ithalatı için talep davetleri ilan eden EPDK de aralıkta Malkoçlar giriş noktasından temin edilmek üzere spot boru gazı ithalatı için talep davetini duyurdu.
EPDK’nin ilanı kapsamında spot boru gazı ithalatı ihalesine katılmak isteyenler, 19 Kasım’a kadar müracaat yapabilecek. İhale için teklifler 24 Kasım’da elektronik ortamda alınacak.
EPDK Lideri Mustafa Yılmaz, yaptığı açıklamada, en büyük gaz tedarikçilerinden Rusya’nın Türkiye’yi bu platforma dahil etmesinin ülkenin bölgedeki rolü açısından değer taşıdığını belirtti.
“Bu gelişme, Türkiye’nin bölgesel ticaret merkezi olma gayesinin gerçekleşme yolunda süratle ilerlediğinin değerli bir sinyalidir.” diyen Yılmaz, şöyle devam etti:
“Rusya’nın Malkoçlar giriş noktasını da dahil etmesinin, bilhassa Türkiye’de birinci spot boru gazı ithalatının gerçekleştirildiği periyoda rastlamış olması dikkat cazip. Bu bizlere satıcı ülkelerin Türkiye’de yapılan düzenlemelere nazaran konum aldığını gösteriyor. Türkiye güçlü, sağlam ve rekabetçi bir doğal gaz piyasası oluşturma yolunda atmış olduğu adımlarla bölgesel piyasayı da şekillendiriyor.”
Yılmaz, Türkiye’nin 45 milyar metreküp düzeyindeki tüketimle Avrupa’nın en büyük 5 pazarı ortasında yer aldığına işaret ederek, satıcı ülkelerle imzalanan ve birkaç yıl içinde kademeli olarak sona erecek uzun devirli kontratların yine müzakere edilmesi sürecinde bu atılımların çok kıymetli olduğunu vurguladı.
Spot gaz ticaretindeki gelişmelerle birlikte Karadeniz’deki doğal gaz keşfinin de kontratların tekrar müzakere edilmesi sürecinde Türkiye’nin elini güçlendireceğine dikkati çeken Yılmaz, 2021’de devreye almayı planladıkları Vadeli Doğal Gaz Piyasası’nın da Türkiye’nin rekabetçi bir piyasaya kavuşması açısından büyük ehemmiyet taşıdığını kaydetti.
Cumhuriyet
