ABD, taarruzları üstlenen El Kaide’ye hami olduğu gerekçesiyle o devirde iktidarda olan Taliban’a karşı, 2001’de işgal ettiği Afganistan’dan atakların yıldönümüne günler kala çekilmiş durumda. Hem de Afganistan’da, NATO güçlerini de yanına alarak yıllarca savaştığı köktendinci Taliban’ın idaresi ele geçirmesine yeşil ışık yakarak. Yani 20 yıllık bir silbaştan…
11 Eylül taarruzları dünyayı şoke eden bir planla düzenlendi. Birden fazla Suudi vatandaşı olduğu belirtilen 19 hava korsanı, kaçırdıkları dört uçakla New York’ta Dünya Ticaret Merkezi’nin İkiz Kuleleri’ne, Washington’da Pentagon binasına atakta bulundu. Bir başka kaçırılan uçağın ise Pensilvanya üzerinde yolcuların hava korsanlarına müdahalesi sırasında düştüğü açıklandı. Bazıları Amerikan F-16’ları tarafından düşürüldüğünü savundu. Uçakların binalara çarpış anı, yaşanan dehşet, trajedi, şok imajları belleklere kazındı…
‘BİTMEYEN SAVAŞLAR’
Atakların ardında Amerikan zımnî servislerinin olduğu, cihatçı kümeleri yönlendirdiği, bu hücumlarla işgallere münasebet yaratıldığı tezlerini içeren teoriler ise hâlâ birinci günkü üzere gündemde.
Yıllar uzunluğu Ortadoğu coğrafyasında emperyalist siyasetlere soyunan, İslamcılarla işbirliğiyle “yeşil kuşak” projesini alana süren Washington, bu defa kendi topraklarında kökenini kendi yarattığı canavar tarafından vurulmuştu. 11 Eylül ataklarının gerisinden, Bush periyodunun “terörle savaş, önleyici saldırı” üzere dünyada şiddet döngüsünü daha da artıracak doktrinleri peşi sıra geldi. Afganistan’da Bin Ladin liderliğindeki El Kaide’ye karşı operasyonlar sürdüren ABD, insan haklarını hiçe saydı. Bu periyotta pek çok kişi Afganistan’da kuşkulu olduğu gerekçesiyle ABD güçlerince yakalandı, bir kısmı kapalı uçuşlarla, “kara delik” olarak da isimlendirilen diğer ülkelerdeki gözaltı merkezlerine götürüldü. Birçoğu yargılama olmaksızın Küba’daki Amerikan üssü Guantanamo’daki tutsak kampına konuldu, ki birden fazla bırakılsa da milletlerarası reaksiyonlara rağmen hâlâ buradaki cezaevi kapatılmış değil. Makûs muamele, azap haberleri birbirini izledi. ABD liderliğindeki koalisyon güçlerinin Afganistan’da El Kural ve Taliban’a yönelik hava hücumlarında pek çok sefer siviller gaye oldu.
Afganistan’dan sonra ABD’nin işgal atağının adresi Irak’tı. Uydurma ispatlar üzerine oturtulan işgalde, ABD’nin muhafazakâr Cumhuriyetçi Bush idaresine en büyük takviyesi veren ise Personel Partili Blair liderliğindeki İngiliz hükümetiydi. ABD’nin bir manada “bitmeyen savaşlarının” perdesi çoktan açılmıştı. “Büyük Ortadoğu Projesi” Washington’da kulislerden çıkıp aleni konuşuluyordu. ABD güçleri bölgeye yığınak üzerine yığınak yapıyor, konuşlanma genişliyordu…
Saddam Hüseyin’in devrilmesiyle birlikte güç zengini, stratejik pozisyondaki Irak’ta bölünmüş yapı uygunca kendini gösterdi. Afganistan’da barınan El Esas üzere köktendinci örgütler bölgedeki kaos, istikrarsızlık ortamıyla birlikte Ortadoğu, Afrika’nın kimi bölgelerinde daha geniş aktiflik imkânı buldu.
ÇİN’E ODAKLANMA…
ABD, Obama periyodunda Pakistan topraklarında Bin Ladin’i öldüren operesyonu düzenlerken köktendinci El Kaide’nin yeni versiyonları IŞİD şemsiyesi altında toplanıyordu. Batı dünyasında İslamofobi artıyordu. Lakin Bush sonrası Obama periyodunda strateji, artık yoğunluklu askeri müdahaleden çok iç karışıklıkları alevlendirerek bölgede ABD’nin çok geniş bir konuşlanmaya gerek duymadan, daha küçük varlıkla lakin bu sefer “vekâlet güçler” aracılığıyla aktiflik sağlama isteğiydi. Tıpkı Suriye’de olduğu üzere. Libya, Mısır’daki gelişmeler de keza…
Obama’nın aslında hedeflediği lakin tam uygulayamadığı stratejisi Ortadoğu’daki aktifliği askeri olarak azaltarak Çin vurgusuyla Asya-Pasifik’e yönelmekti. Halefi Trump, “Dünyanın jandarması değiliz” diyerek Irak ve Afganistan’dan kısmi çekileceğini duyururken o da Çin’e baskıyı artırıyordu.
ABD’de Obama periyodunun Lider Yardımcısı, şimdiki Beyaz Saray’ın mesken sahibi Biden da Trump devrinde başlayan Taliban’la müzakere adımlarına yeşil ışık yaktı. Afganistan’dan, tenkitlerin merkezindeki kaos tablosunda tahliye ve çekilmenin akabinde, Washington’ın 20 yıllık Afganistan müdahalesine son veren önder oldu. Onca yıldır yapılan devasa askeri harcamalara işaret etti, El Esas tehdidinin azaltılmasıyla Afganistan’a müdahale münasebetlerinin artık ortada olmadığına değindi.
ABD’nin bölgeden tam olarak elini eteğini çektiğini söylemek ise güç. Birtakım Amerikan basınına yansıyan haberlere nazaran, CIA üzerinden bilhassa insansız hava araçları üzere sistemlerle gerek Ortadoğu gerekse Sahel bölgesinde saklı üslerle varlığını sürdürme peşinde… Washington’ın global güç gayretinde girdiği bu savaşlarda galip çıkamadığı ya da teknoloji, uzay çağıyla birlikte daha farklı bir dünyaya hazırlık da olmak üzere içine kapanarak güç toplama amacında olduğu tarafındaki tartışmalar süredursun Washington’ın gelecek devir stratejisinin merkezinde Pekin’le rekabet olduğu ortada.
Cumhuriyet
