Konuk müellif: Gila Benmayor
SAHA’nın katalog takviyesinde bulunduğu standın açılışında Kuntshaus Pasquart’ın Prix Maud Mottier 2021 mükafatını kazanan sanatkara “Neden Limon Üzere Ekşi” diye sordum.
Avusturya’nın en itibarlı sanat ödüllerinin sahibi Nilbar Güreş ziyadesiyle açık kelamlı.
Sanat topluluğuna da biraz kırgın, biraz öfkeli.
“Limon üzere ekşi olan benim. Stant, ismini limonlu oto portremden alıyor. Sanatla içgüdüsel irtibatım nedeniyle vakitle gelişen eleştirel bir bakışım var. Eleştirel olmak diğerleri gözünde beni ekşi kılıyor. İnsanların tenkide ve hatta fikirlerine katılmamanıza tahammülleri yok” diyor.
Türkiye’de sanatkarın görünürlük problemiyle ilgili tenkitleri ise bazılarına limon ekşiliğinde gelebilir.
“Kurumların başını tutan insanların takviyesi daha çok birlikte sosyalleştikleri sanatkarlara oluyor. Her yerde bu sanatkarlar var. Kurumların toplumsal medyalarında, stantlarda, kurumların jürilerinde”.
Tam bu noktada yurtdışında aldığı mükafatların neden kıymetli olduğunu şöyle açıklıyor:
“Türkiye’de işleyen sistemin bilakis yurtdışında beşincisini aldığım bu mükafatlar tanımadığım heyet üyeleri tarafından verildi”.
BOKS ELDİVENLERİNİN MANASI
800 metrekarelik bir alanda, karışık gereçlerden 6 yıllık üretiminden oluşan standında Nilbar Güreş, bayanın toplumdaki yerini, bayan erkek alakalarını de zalimce sorguluyor.
“Limon Üzere Ekşi” yapıtında oto portrenin altındaki bacakları açık pantolonla bayana yakışmayan bir stilde oturan kendisi.
Boks eldivenli işi “Happy Together” geriden bakınca birbirine sarılan memnun bir çift üzere lakin yakınına gelince birbirlerini yumruklayan bir çift olduğunu görüyorsunuz.
“Yan yana memnun görünen tüm partnerler için bir okuma bu. Birden fazla insanın sadece toplumsal telaşlar nedeniyle iş ya da özel hayatlarında birbirlerini yiyerek yaşadıklarını fakat ayrılmadıklarını biliyoruz”.
Boks eldivenlerini standa taşıyan Nilbar Güreş bana o denli geliyor ki hayatı onlar daima ellerindeymiş üzere yaşıyor.
Çünkü dünyanın daha iyi, daha adil olmasıyla ilgili sıkıntısı olan bir sanatçı.
Gayreti ayrımcılığa, Viyana’da vakit zaman maruz kaldığı ırkçılığa, bayan düşmanlığına, homofobiye, transfobiye karşı.
“Herkese eşit baht, eşit ömür hakkı, her türlü hakkın verilmesini çok isterdim. Her okulda sanat olsun, özel okullara gerek kalmasın isterdim” diyor.
ÖMRÜM YETERSE VENEDİK’TE OLURUM
Satır ortalarında sanat dünyasının acımasızlığına değinen Nilbar Güreş bir bayan sanatçı olarak en verimli çağında olduğunu lakin üstte değindiği “görünürlük” sıkıntısına takıldığını söylüyor.
Buna somut örnek olarak Venedik Bienali Türkiye Pavyonu’nu veriyor.
“Pavyona davet edilen erkek sanatkarlar 30’lu, 40’lı yaşlarındaydı. Bayan sanatkarlara bakarsak bu yaş aralığının 60-85 ortasında olduğunu görüyoruz. Demek ki bayan sanatkarların aşikâr bir yaşa gelmeden Venedik’te Türkiye Pavyonu’na katılma talihleri yok. O da ömürleri yeterse” diyor.
Bir yanda “belli yaşı geçmiş bayan kotası”, öbür yanda bir eser üzere piyasaya sürülen genç sanatkarlar diye tanım ettiği sanat ortamında kendisi “orta meslek sanatçısı”.
“Koleksiyonerler, halihazırda yüksek piyasa pahası olan ya da ileride pahalanacağı hesaplanan sanatkara yatırım yapmak istiyorlar. Bu tavır, benim üzere en verimli devirlerini yaşayan orta meslek sanatkarların önünü kesiyor, yaşlanana kadar görünürlüğünü engelliyor” diyor.
“Oysa benim yaşıtım tüm bayan sanatçılarımın yaşlanınca değil, artık takviyeye ve görünürlüğe gereksinimi var” ederken haksız mı?
“Dünyanın her yerinde ölmüş lakin yeni keşfedilmiş ya da ömürlerinin son yıllarını taşıyan 80 üzeri bayan standı görmekten usandık açıkçası. Öldükten sonra keşfedilmek istemiyorum” diye ekliyor.
OSMANLI’YA KARŞI SAVUNMA KULESİNDE YENİ İŞ
Güreş, sanat topluluğunun daha vizyoner, daha entelektüel bireylerden oluşmasına karşın klişeleşmiş bir dünya görüşünden farklı olmadığına dikkat çekiyor.
“Çünkü gücün ve paranın olduğu her yerde köşe başlarını hep erkekler tutar”.
Viyana’nın en itibarlı galerisi Martin Janda ile çalışan, ArtBasel, Frieze üzere sanat fuarlarına bu galeriyle katılan Nilbar Güreş bu denli kırgınlık ortasında natürel ki mutluluklar yaşıyor.
Son standı, son ödül derken daha yeni Viyana’da Osmanlı’ya karşı savunmada kullanılmış 500 yıllık bir kulede kamusal alan projesi için seçilen sanatçı olmuş.
“Böyle bir proje için Türk bir sanatkarın seçilmesi beni çok memnun etti” diyor.
Sonlara ve askerliğe karşı antimilitarist bir sanatçı olarak bir savunma kulesini şimdiki sanatla buluşturacak projesinin açılışı haziran ayında yapılacak.
Hala Amsterdam’da Stedeljik Müzesi’nde solo bir standı devam eden, mayıs ortalarında ise Kunsthalle Viyana’da heykellerini sergileyecek olan Nilbar Güreş’in limon üzere ekşi olup olmadığına sanatseverler karar versin.
Cumhuriyet
