Toplumun yüzde 25’inde karaciğer yağlanması olduğunu kaydeden Medipol Mega Üniversite Hastanesi Organ Nakli Kısmından Prof. Dr. Onur Yaprak, son vakitlerde yapılan çalışmaların, yalnızca fazla kilolu insanlarda değil, zayıf yahut olağan kilodaki şahıslarda de karaciğer yağlanmasının arttığını ortaya koyduğuna dikkat çekti. Karaciğer yağlanmasının, karaciğer hücrelerinin yüzde 5’inden fazlasının yağ hücresi haline gelmesiyle oluştuğunu söyleyen Prof. Dr. Yaprak, “Karaciğer yağlanması, günümüz dünyasının, artan en büyük meseleleri haline geldi. Yağlanma, karaciğerin olağan hücrelerinin yüzde 5’inden fazlasını yağ hücrelerinin oluşturmaya başlamasıdır. Yağlanmayı hafif derece, orta derece ve şiddetli derece olarak 3’e de ayırabiliriz. Yağlanma oranı, dünya çapında büyük bir artış göstermekte. Bundan 20 yıl evvel yüzde 10 civarındayken, bugün her dört bireyden birinin, yani toplumun yüzde 25’inin, karaciğeri yağlı diyebiliriz. Hatta Türkiye’de bu oran yüzde 30 civarında” diye konuştu.

EN BÜYÜK NEDEN METABOLİK SENDROM

Karaciğer yağlanmasının nedenleri hakkında bilgi veren Prof. Dr. Yaprak, “Karaciğer yağlanması sebeplerinin yüzde 40 ile yüzde 80’i ortasında, metabolik sendrom var. Metabolik sendromun diyabet, hipertansiyon, obezite, kolesterol yüksekliği üzere komponentleri var. Bunlar karaciğer yağlanmasına yatkınlık gösteren faktörler. Şayet bireyde metabolik sendrom denilen bir durum, insülin direnci varsa yüzde 40 ile 80 oranı ortasında karaciğer yağlı demektir” dedi.

Toplumda karaciğer yağlanması olan bireylerin yüzde 60’ının kilo fazlası olduğunu aktaran Prof. Dr. Yaprak, kelamlarını şöyle sürdürdü:

“Obezite de karaciğer yağlanması yapan nedenlerden biridir. Karaciğer yağlanması olan bireylerin biyokimyalarına baktığımızda trigliserid, LDL (Düşük yoğunluklu lipoprotein), kolesterollerinin, açlık kan şekerlerinin yüksek olduğunu görmekteyiz. Obezite, metabolik sendrom, diyabet, hipertansiyon, hiperkolesterol üzere durumlar da karaciğer yağlanmasına yatkınlık gösteren öbür faktörler. Lakin yapılan çalışmalarla, şu anda dünyada bu tip risk faktörleri olmayan bireylerde de karaciğer yağlanması olduğu ortaya çıkmaya başladı. Yani zayıf yahut olağan kilodaki şahıslarda de karaciğer yağlanması olduğunu görüyoruz. Şayet beden kitle endeksiniz yüzde 25’in altındaysa olağan kilodasınız, yüzde 20’nin altında ise düşük kilodasınız demektir. Bu tip şahıslarda de şu anda yüzde 10 ile yüzde 20 ortasında karaciğer yağlanması başladı.”

ZAYIF BİREYLERDE KARACİĞER YAĞLANMASI NEDEN BAŞLADI

Zayıf yahut olağan kilodaki bireylerde karaciğer yağlanmasına yol açan nedenlerin başında beslenme alışkanlığı geldiğinin altını çizen Prof. Dr. Yaprak, “Toplumun beslenme alışkanlığı değişti. Früktoz dediğimiz şekerden, hazır besinlerle beslenme başladı. Fruktozun karaciğerde, alkol gibisi bir iltihap oluşturması kelam konusu. Bilinçsiz yapılan diyetler, uzun müddet aç kalınma da karaciğeri yağlandırıyor. Metabolik hastalıklar da toplumda artmaya başladı. Genetik mutasyonlar ortaya çıkmaya başladı. Mesela PNLP LA3 diye bir gende oluşan mutasyon, zayıf yahut olağan kilodaki bireylerde de karaciğer yağlanması oluşmasına neden oldu. Bir öbür neden ise kalıtımsal durumlar. Yani siz ne yaparsanız yapın, kilolu değilseniz bile, karaciğeriniz yağlı olabiliyor” tabirlerini kullandı.

Protein yüklü beslenmenin değerine dikkat çeken Prof. Dr. Yaprak, “Zayıf şahıslarda karaciğer yağlanmasına yol açan öteki bir neden de adiponektin dediğimiz, son vakitlerde değeri ortaya çıkan ve yağ dokusunda üretilen, bir nevi hormonun da düşük olduğunun bulunması oldu. Tıpkı formda kas kitlesi kaybı da karaciğer yağlanmasına sebep olan değerli bir etken. Proteinden düşük beslenme, uzun müddetli açlık kas kaybına neden olur ve böylelikle bedende yağ dokusu oluşmaya başlar. Aslında dışardan kilolu görünmeseniz bile saklı yağlanma dediğimiz, kas dokusunun yerini yağ dokusunun alması da saklı yağlanmaya yol açıyor. Tekrar bu da karaciğer yağlanmasını beraberinde getiriyor” diye konuştu.

BEL VE KARIN ETRAFINA BAKARAK TEŞHİS EDİLEBİLİR

Karaciğer rahatsızlıklarının dışarıdan belirti vermediğini fakat bayanlarda ve erkeklerde bel ve karın etrafına bakarak karaciğer yağlanması olup olmadığına dair varsayım yürütülebildiğini söyleyen Prof. Dr. Yaprak, kelamlarına şöyle devam etti:

“Belirgin bir formda karaciğerinin yağlı olduğunu varsayım ettiğimiz bireyler var. Mesela bel etrafı kıymetli. Türk halkı özelinde konuşacak olursak, erkeklerde 100 santimetre bel etrafı, bayanlarda ise 90 santimetre üzerinde bel ve karın etrafı bireyde bir karaciğer yağlanması olup olmadığını kestirim ettirir. Fakat en sağlıklısı, bu sayılardan 10 eksilterek, erkeklerde 90 santimetre, bayanlarda ise 80 santimetreyi geçmemektir.”

DİYABET RİSKİNİ 4 KAT ARTTIRABİLİR

Karaciğer yağlanmasına sebep olan birçok faktör olduğu üzere karaciğer yağlanmasının da birçok hastalığa davetiye çıkarabileceğini belirten Prof. Dr. Yaprak, “Diyabet ve kolesterolün, karaciğer yağlanmasına neden olduğu üzere tam zıddı bir durum da kelam konusu olabilir. Yani karaciğer yağlanması da diyabete yol açabilir. Karaciğer yağlanması olanlarda, diyabet riski 3-4 kat artabilir. Onun dışında, karaciğerin kendisinde oluşabilecek hastalıklar da korktuğumuz diğer bir mevzu. Karaciğeri yağlı olan bireylerde 10 yılda karaciğer sirozu gelişme oranı yüzde 3’tür. Karaciğer sirozu gelişen bireylerde, karaciğer kanseri gelişme ihtimali yüzde 10’dur. Yağlanma geliştiği anda siroz ve karaciğer kanseri olma riskleri artar. Son yıllarda yapılan çalışmalarda, siroz yapmadan da karaciğer yağlanmasının karaciğer kanserine yol açtığı ortaya çıktı” dedi.

YAĞLANMAYI DÜZELTMEK İÇİN BUNLARI YAPIN

Fazla kilolu bireylerin kilo vererek karaciğer yağlanmasını geriletebileceğini söyleyen Prof. Dr. Yaprak, zayıf yahut olağan kilolu bireylerin, kilo vermeden karaciğer yağlanmasını geriletmesi için tavsiyelerde bulundu. Prof. Dr. Yaprak, “Eğer neden kilo fazlalığı ise, bu kilonun yüzde 10’unu verdiğinizde yağlanma geriler. Zayıf olan şahıslar ise, antrenman yaparak, kan kolesterol seviyelerinde yüzde 10’luk bir azalma sağlamayabilirler. Beslenme alışkanlıklarını düzeltmeleri, zeytinyağından güçlü beslenmeleri, zerzevat ve yeşillik tüketmeleri, hazır işlenmiş besinlerden, karbonhidrat ve unlu mamullerden uzak durmaları ve kâfi uyku uyumalarını öneriyoruz” biçiminde konuştu.

Prof. Dr. Onur Yaprak, kelamlarını şöyle noktaladı:

“Bağırsak floraları da kıymetli bir nokta. Zayıf şahıslar bağırsak floralarını düzenlemeli. Bilhassa son vakitlerde mikrobiyata dediğimiz bağırsak florası ile karaciğer yağlanması ortasında çok önemli bir kolerasyon bulunuyor. Probiyotik de alabilirler. Tertipli antrenman ve uyku, sağlıklı beslenme ile zayıf olmalarına karşın kilo vermeden de karaciğer yağlanmalarında gerileme olacaktır”

Cumhuriyet